mannurat.com mannurat.com mannurat.com mannurat.com mannurat.com mannurat.com

mannurat.com 11/30/2004

imbaliktad

pumodblag (foodblog) tay' man met. daytay man la nalaka ken daras a lutuen. isu daytoy imbaliktad. apagluto, halfcooked, a karne ti baka (wenno nuang, wenno kalding, depende iti adda), ibalibaliktadmo laeng iti sumagmamano a daras, ayosen, kakang! express kunam man.

imbaliktad

ipakpakaunak, diak a sanay wenno diak (pay) kabisado ti mangiparang iti resipe a daytay binsaek amin a rukod wenno kaadu-kabassit dagiti ramen (kas pagarigan no mano a kutsara wenno kutsarita a manteka, toyo, suka wenno no mano kapirsay a bulong wenno tasa a bukel wenno no mano kangipen a bawang wenno kabukel a sibuyas wenno kapitpit a laya, kdpy), isu a kas iti daydiay namay-ak iti panaglutok iti pinakbet, ibagak lattan dagiti ingrediente ken panglakagan. agduduma ti servingna, depende iti no mano ti expected a mangan, makaammon a mangkarkulo no mano ken kasano ti bilang wenno kaadu ti lutuen.

ngem daytoy linutok ita ditoy nga imbaliktad, mabalin a good for 3 wenno 4 katao ngata. mabalin met a good for 1 laeng no maimasan, hehe!

dagiti masapul: kalalainganna a kadakkel nga iwa ti lomo ti baka (maysa wenno kagudua kilo, depende iti kaadu ti iserbian), bawang, laya, sibuyas wenno lasona, pamienta, manteka, asin wenno patis, vetchin (optional), ken oyster sauce.

[iti rekado, i prefer dagitay native a bawang ken laya a saan a dagitay dadakkel a naggaput' taiwan. nakapsut ti ingel ken banglo ken gasang dagitoy bawang-taiwan wenno dadakkel a laya. kapintasan dagitay netib a bawang-ilocos. kasta met laeng iti sibuyas. dayta pamienta, optional kaniak. ken dayta oyster sauce, isut' kangrunaan a pangpananam ken pangparamanko saan laeng nga iti imbaliktad ngem uray dadduma a lutuek a karne wenno igisak a natnateng--uray pinapaitan a baka wenno nuang, patedtedak no kua iti oyster sauce ta kayatko 'tay sumam-it a nananam a savorna ken 'tay sabali a textura ken maris nga itdenna.]


imbaliktad, di pay naluto
pamay-an: ilgaten ti karne iti babassit (cubes, bite-size). pitpiten ti bawang ken laya, galipen ti sibuyas. sa igisa dagitoy iti manteka agingga nga agbrownish ti bawang ken sibuyas. ikabil ti nail-ilgat a karne, kiwaren. ituloy a kiwkiwaren (balibaliktaden) sa asinan ken iwarakiwik ti napitpit a pamienta. pattogan iti kalalainganna a kaadu ti oyster sauce (saan unay met a kaaduen, pangramanan lang) kabayatan a balibaliktaden. no saanen a nalabaga ti karne, mabalinen nga iddepen ti apuyna ken adawen. aluadan a masobraan a lutuen ta kumulbetto no kuan ti karne (saanton nga "imbaliktad" ti lutonan no kua. no nasobraan, diguamon ilayonmon a lambongen, hehe!). galipan iti naganus a lasona iti rabawna (dayta picture dita ngato ket inarkosak laeng iti nagalip a babassit a lasona ta awan dadakkel), ipasango a napudot.

no dadduma, no adda available, laokak pay iti dalem ti baka wenno nuang ti imbaliktadek. naim-imas manen. no dadduma pay, gumatangak iti nayonna a liblibro wenno tualtualia (tripes) ket ilaokko iti imbaliktadek. sa no dadduma, dumawatak iti apro wenno pespes iti aglako ket laokak ti imbaliktadko. kinapudnona, adda papaitna a kastoy ti kaaduan nga imbaliktadda iti ilocos. ammoyo metten, mahilig ni ilokano iti napait, papait, pinapaitan. naim-imas manen no adda papaitna ti imbaliktad, timplaem iti kayatmo a kapaitna (daytay saan met unay a nakapapait, a). nagimas no daytay pespes, awan dumana met laengen no kua iti pinapaitan ti imbaliktadmo, awan laeng digona nga arub-ubem. nupay kasta mabalin met a diguan bassit ti imbaliktad no managdigoka wenno managlabayka. ngem di unay kaaduen, a. saan met a talaga a didiguan ti imbaliktad.

perfect match iti agyelyelo a serbesa daytoy imbaliktad, para kaniak. no kua aglutuak laeng iti para-pulotanko. ken no kua ikkak iti naartem a silina ken timplaak iti sangkabassit a suka tapno maymayat ti siludna. wen, no kurusunadam, mabalin met nga alsemam ti imbaliktad. ngem samonto la timplaan iti alsemna (a suka wenno kalamansi/dalayap) no naadawmon. no igiddanmo bayat a lutlutuem, kumbet ken kumulbet ti imbaliktadem.

mannurat.com 11/27/2004

nakaam-amak a kanablaagniw ni mang ariel

"iti daytoy a karuay ti masuratyo, di bumurong a dakayo ti most prolific ita a mannaniw nga Ilokano."

dayta man ti nayesngaw ni gayyem joel (b. manuel), komentna, iti gaget, regget ken saet ni manong ariel (s. agcaoili) nga agipanablaag kadagiti daniwna iti iloko, filipino ken english.

a segundaak met. actually kunaek a nakaam-amak daytoy a kinaprolific wenno aktibismo ti isip ken kurdit a mangikur-it kadagiti nakaam-amak (read: "makalmes iti rikna ken isip," kas impatalged ni gayyem joel) a daniw maipapan kadagiti agdama a pasamak iti man filipinas wenno iti dagdaga-luglugar dagiti yan dagiti naisadsad a viajero ken/wenno exilo a pinoy, ilokano. dandaniw pay a ruknoy ti maysa a mail-iliwan, mail-ila nga adayo-nayadayo, manen viajero ngem manen peregrino, manen exilo ngem manen domestiko latta, manen distierro ngem manen ilokano, nga ama, asawa.

agasem man, manipud oktubre 31 a nagiblag iti daniwna ni mang ariel, agingga iti kaudian, nobiembre 26 (ita ibablagko daytoy), ket adda nabilangko a 44 a daniw! 29 a poems, 7 a tula, ken 8 a daniw. rabakem pay dayta nga output? mabalinen a libro, mabalinen nga ilibro! (mabalinen, kunak man, ta gagangay a ti minimumna no kua a bilang ti dandaniw a mailiblibro ket 30 wenno 40. no ad-adu pay, maymayat, napuspuskol 'tay librom. ngem urayto pay 20 wenno 21 ket mabalin a talaga--kitaem laengen daytay love poetry collection ni neruda a best sellerna!)

nakaaapal man. makapaapal. umapalak. ung-ungtak la a karkariten ti bagbagikon a sapay ta diak koma met agsurat nga agsurat, agputar nga agputar ta/ket ne, lumakay dataon, awan pay masao nga adu a produkto ti kur-it. kadagitoy koma ket agnobnobela metten, addan wenno adun nasurat datao a nobelan. wenno atiddog koma a daniw wenno adu a daniw a mabalin nga ilibro.

kinapudnona ket kinaritko idi ti bagik nga apay a diak koma mangputar iti uray maysa laeng a daniw iti inaldaw? agasem dayta no inaldaw, di pay iti makabulan adda 30 a daniwen? ket iti makatawenen, di pay addan 365 a daniwen? adun dayta, adu unayen dayta! ala, kitaem ni mang ariel ita no masustenirna dayta rinugianna a panagdaniw ken panagblag iti agarup inaldaw, ginasutton a daniw ti maringpasna, dinumuna ta no dadduma ket uray la a lima a daniw ti maputar/putarenna iti maysa nga aldaw!

wen, kinaritko idi ti bagik. nakapudnoak met ngem makalawas sa laeng. ay, inaldaw met, a, nga adda naputarko a daniw. idi kuan, diak manen makaputar. kunkunak, ti kada aldaw a diak makaputar, isubbotko iti sumaruno nga al-aldaw--no diak nakaputar ita, kunak, inton bigat dua a daniw ti putarek. ay, awan met. agingga a naya-awan dayta a rugi ken karit. awanen. isun sa a pauyo a pauyo ni musa ta di met mapagbigbigyan ngamin a nalaing no daytay karugsona unay kumalbit ken kumab-it. kanayon ngamin a bitin. ania pay, outside the kulambon a kanayon. nagmalasen a biagmannurat!

bareng no umapalak latta ngarud koma nga umapal. tapno makaritak latta. ken matignayak koma latta a matignay a dumaniw. bareng addanto met mailibro. bareng addanton librok met.

agyamanak, mang ariel iti adu a karit ken pannignay ken inspirasion.


blag butingting, istibis iti komenting

awan maaramidan.

adu ti kursunadak nga iballabag nga ipanablaag koma ngem diak masurotan ti mayat a pangrugian.

isu a daytoy man blog settings ken templates ti inestibisko, binutingtingko. kayatko koma a suktan ti templatena ta maum-umaakon iti layoutnan. ngem medio narikut ta adu ti binutingtingko ngamin iti html ken css ti agdama a template. 'su nga 'ton maminsanen. planok pay ketdi ti mangdesign iti bukodko a template. diak la masango ngamin ti agphotoshop ta yaramidak koma iti mayat a banner kada ania ditan a grapixnan 'toy nanumo nga ilokanomannuratblag.

ti binutingtingko ket daytoy commenting systemna. sinukatakon daytoy default a comments system ti blogger. inikkak iti haloscan. maysa daytoy kadagiti kapopularan a pagblagkoment. mayat met ketdi koma latta daytoy koment ti blager ngem ti diak magustuan ngamin ket saanmo a maedit dagiti naipostemon a koment. mabalinmo ketdi nga idelete. ngem dimon mabaliwan ti inkomentmo no naiposten. iti haloscan, mabalin nga editem ti nalpasen a naipostem a koment. adda bukodna a configuration page a no sadino mabalinmo a butingtingen dagiti amin a koments wenno naikoments, mabalinmo a suktan ti template ti koment, masiripmo ti aypi ti nagkomento, mabalinmo nga ilink ti partikular a mensahe wenno koment, addaan pay trakbak (sipol-simmipol-sumipsipol, kunak met, hehe!), ken adu pay a featuresna.

isu daytoy, sabalin ti pagkomentuanyo, kakabsat ken kakadua.

ti imasna laeng ta ti rigatkon a nangiyakar kadagiti sigud a koments, from blogger to haloscan. inan-anusak, a. ita mayaten.

padasenyo man ketdi ti agkomenting?


mannurat.com 11/22/2004

pinakebbet redux

nabayagen a kayatko ti pumanablaag maipapan iti makan, masida, lamut, luto, recipe, potahe.

maysa kadagiti masao a weakness datao ti makmakan. pagaayatko ti agbasbasa iti resresipi wenno agbuybuya iti ladawan ti makmakan iti recipe books ken recipe sites. no dadduma, padpadasek met ti agluto a mismo kadagiti kursunadak a recipe no adda yala iti ramen a lutuen. saanak met a mahilig a mangan ketdi (makitayo met ti rapis/kuttongko, wenno ti imisko a mangan, kakadua a makaam-ammo kaniak, hehe!). hiligko laeng ti agraman ken rumaman iti makmakan. nupay kasta pagaayatko dagitay simple a potahe, dagitay native dishes, kangrunaanna, natnateng; kangrunaanna pay, natural ciempre, ilokano a resrecipe wenno potpotahe. maysa a simple a kaso ti nain-gastronomiaan a gandat ngata relativ iti panagduyos wenno panagapal iti culinary arts. ta saan met a masao ngata a gourmet datao, hehe!

wen, dagitay la simple a luto ken panagluto. kas koma iti gagangay nga inabraw, dinengdeng, kinilnat, inensalada, intuno, indamdam, inasar, kinilaw, imbaliktad, pinapaitan.

ken pinakbet, ciempre.

unaek nga ipanablaag daytoy maipapan iti pinakbet. addan sinan-resipek iti versionko iti pakbet. ngem ulitek nga ipaskil ditoy with revision ken with further ado.

nakasarakak ngamin iti pada nga ilokano a nalaing a lumuto ken natural, naayat iti pinakbet. adda dua a kita wenno version ti pinakbet a linuto ni ting-aling (birngasblagna): daytay usual a pinakbet-tagalog wenno variation ti dadduma a pinakbet, ken daytay pinakbet-ilokano. actually ket ti immuna a pakbet ti linuto ni ting-aling. ngem nagkomentoak iti blagna ket isu, napilitan sa metten a nagluto iti makuna a pinakbet-ilokano, hehe! medio imbagak laeng met ti ammok a "pudno" nga "ilokano pinakbet." a 'tay pinakbet ni ilokano, bugguong munamon ti aramatenna a pamguong a saan a bugguong aramang. a saanna a laokan iti bungat' karabasa ti pakbetna. et cetera.

nupay kasta, kinunak met ketdi nga itan, iti pammatik, ket saanen nga strictly nga ilokano dish ti pinakbet ngem ketdi maysan a national, nailian a dish daytoy gapu ta nagadun a version ken variationna ket popular iti intero a filipinas. tinagikukuan ni pinoy ti pinakbet. tagalog man, bikolano, kapampangan, sebuano, waray ken dadduma pay. nagbalinen a kasla pinoy adobo. mayat ketdi ta saan a mabalbaliwan ti naganna a "pinakbet." pinakbet latta ket saan a mapukaw ti kinailokanona. kasla met la 'tay pinapaitan, a, a nagadu metten ti version/variationna ngem pinapaitan latta (uray no "papaitan" kunada no kua) ket saan a mapukaw ti originna nga ilokano.

ngem ciempre manen, no maysaka nga ilokano, birokem 'tay nakairuamam a raman ken nanam ti pinakbet. natural laeng, patiem a 'tay laeng pudno nga ilokano ti makaluto iti pudpudno ken kaimasan a pinakbet (nupay iti bukodko a padas ken paliiw, adu met ti saan nga ilokano a makaluto iti naimas wenno naim-imas pay a pinakbet ngem iti luto 'tay patneng nga ilokano). depende daytan iti panagraman. agpili ketdi la nga agpili 'tay dilam nga ilokano iti nakaisigudan wenno nakasanayan a textura, savor ken aroma ti pinakbet. isu a no dika mapnek iti pinakbet a sidaem, padaspadasem no kua ti agluto iti kayatmo a pannakapakbet ti pinakbet.

padpadasek met no dadduma. no magagetak ket siak ti lumuto iti sidaenmi. pumakbetak met no kua, a, kunayon sa.

ne, adtoy, ipanablaagko man ditoy daytoy pinakbet articleko ngarud. nabayag a nasuratkon daytoy. immuna nga impaskilko daytoy iti maysa a pinoy forum idi tawen 2000. sako impan iti daan a websiteko. sa impanko pay iti iluko.com. iblagko man ita ditoyen, sabali a version, ninaynayonak bassit.

Adu ti luto/panagluto iti pinakbet. Nadumaduma a pamuspusan ken panglakagan. Adda payen pinakbet-Tagalog kas kada pinakbet- Bisaya ken pinakbet-Kapampangan a kunkunada. Ngem siempre ti orihinal ket ti pinakbet- Ilokano ta dagiti Ilokano la ngarud ti nangimbento, iti Ilocos a nangrugi, ti luto ti nateng a pinakbet, malaksid laeng pay iti popular met a dinengdeng wenno inabraw.

Ngem uray iti Kailokuan ket adu ken agduduma met ti panagluto dagiti Ilokano iti pinakbet. Adda dagitay mangigisa. Adda kasla Tagalog a mangaramat iti bugguong-aramang imbes a bugguong-munamon/ ikan. Adda dagitay mangisagpaw iti sabsabali pay a natnateng kas koma iti bunga ti utong, abichuelas, bungat 'karabasa, bagas ti camote, sili, pallang ken bukel ti patani wenno kardis, iti alukon, pati uong, bungat' marunggi, ken dadduma pay malaksid iti basic a ramenna a paria, tarong, kamatis, okra. Ken malaksid met iti kadawyan a bagnet wenno karne ti baboy a sagpaw, adda pay dagitay mangikabil iti tinapa, dilis, daing, kuros wenno hibi, tinuno nga ikan ken adu pay. Adda met dagitay uray ti paglutuan ken pangilutuan ket maiconsider tapno kano naim-imas wenno nanannanam ti pinakbet. Adda dagiti mangusar iti tayab wenno banga a damili ken agaramat laeng iti kayo a pagtungo, wenno uging, tapno naramraman kano ti pakbetenda. Adda met dagitay mangluto iti pinakbet a medio nalabes tapno madugdog ken medio adu ti digona, idinto nga adda met dagiti aggusto iti apagluto laeng ken namaga ti lutona.

Nupay kasta, manipud iti balikas a "kebbet" ti nagan a "pinakbet" a contraction ti balikas a "pinakebbet." No luto wenno pannakaluto a pinakbet ngarud, di kad' kaipapananna a napakebbet, kimbet a luto? Saan ngarud a nadugdog wenno naluglog wenno nalabes ti luto, wenno nailuto nga adu ti digona. No kimbet a luto, sangkabassit wenno bassit la ti agbalin a digona, kasla namaga a luto.

Ket kaniak, no aglutoak iti pinakbet ket paria, tarong, okra, adu a kamatis, laya, sibuyas, bawang laeng ti ingredientsna, with karne ti baboy wenno bagnet no mairana nga adda, wenno uray awanen sagpawna.

Kas kadawyan, paburkek nga umuna ti danum idiay tayab. Bassit laeng ti idandanumko, adda la ketdi pangalaan iti pangsegseg iti bugguong, diak unay kursunada no adu ti digona ti pinakbet, kayatko 'tay medio namaga, bassit la ti naraman ken nabanglo a digona wenno sarsana pay ketdin ta pumalet no kuan no bumassit ti digona no daytay maatianan. No agburbureken, segsegek diay bugguong. Siguraduek a ti bugguong ket 'tay nabanglo, naimas, lumabaga a bugguong-munamon
nga ipamguong (no adda ket 'tay a naggaput' Lingayen wenno Dagupan wenno Balayan).

No nabugguongakon, ipisokkon dagidiay rekado a laya (medio yad-aduk no kua ti laya ken taltalek/lebbekek a nalaing ta kursunadak no medio nasagangasang), sibuyas, bawang ken kamatis. (daytoy kamatis, ikkatek nga umuna dagiti bukelna tapno saanto a nadanum ken naalsem unay).

Bay-ak bassit nga agburek sakonton isaruno ti sagpawna a karne wenno bagnet wenno prito/inasar nga ikan no isu. Bay-ak manen iti sumagmamano a minuto tapno lutuenna bassit ti sagpaw, sakonto ipisok nga agsasaruno ti paria a nagalip a paatiddog (no dadduma lalo no dagitay babassit a native a paria, maymayat manen no adda balang, iwaek la maminsan ti paria tapno adda laeng sumrekan ti digo), sa ti okra.

Lutuen bassit ti paria ken okra sakonto isaruno nga ipisok ti tarong (mayat no saan nga ikkaten ti pamurosan 'tay tarong a dumna iti ulona lalo no adi-adi pay lat' busel sa ket kapurpuros unay). No aggigiddan ngamin ket madugdog no kua ti okra ken tarong ta nalaka/mabiit la a maluto dagitoy. Kayatko 'tay kalalainganna ti lutona dagiti nateng, saan a nasobraan wenno nadugdog. Bayat a malutluto, diak kiwkiwaren, bay-ak lattan a lumsa. Pakadurduran no kua ti nateng no saan a nasayaat ti pannakakiwarna. No bassit a tayab wenno banga ti paglutuan, bagkaten sa ital-o-tal-o laeng bassit a kasla agtaep iti bigao.

No dadduma met ket kayatko ti naigisa a pinakbet. Ti aramidek ket igisak nga umuna dagiti rekado sako ipisok dagiti sagpaw ken nateng. Ti pampamay-ak ket paburkek ti danum sako bugguongan. No nabugguonganen, adawek 'diay tayab ket ikkatek ti digo ket igisak iti sangkabassit a manteka dagiti rekado. No naigisakon ti sibuyas, bawang ken kamatis, isublikon ti inikkat ken inlasinko a digona sakon iparabaw ti sagpaw santon dagiti nateng.

Diak nga ik-ikkan iti karabasa wenno bunga ti utong ti pinakbetko. Bunga ti sili laeng no kua ti ilalaokko. Saanak met nga agaramat iti bugguong-aramang. Patiek a saan a pinakbet-Ilokano no adda karabasana wenno bugguong-aramangna. Adu a napapait a paria ti ikabkabilko, dagitay nagbubukel a babassit a paria, saan a dagitay immaratiddog a dadakkel ta saan unay a napait dagitoy, naamnaw, iti panagramanko. No tarong met ket dagitay papakbeten a makuna, dagitay babassit a nakukuttong a naganus pay, saan a natangkenan. Naataat no kua ken bukelan no natangkenanen. Naimas pay a pakbeten dagitay tarong a puraw wenno berde a nagbubukel, sumam-it dagitoy.


mannurat.com 11/20/2004

kpspsn a txtr ntro lbong--apy sn a pnoy?

maysa a 17-años a haiskul student idiay utah, ni ben cook, ti baro a guinnes record holder iti kapaspasan nga agtxt iti intero a lubong. iti uneg ti 57.75 laeng a segundo, nabaelanna nga intxt iti selponna ti 160-a-karakter a sentens ("The razor-toothed piranhas of the genera Serrasalmus and Pygocentrus are the most ferocious freshwater fish in the world. In reality they seldom attack a human.") pinadisi ni cook ti sigud a record holder a ni james trusler ti britania. 67 segundos wenno nasurok a maysa a minuto ti rekord ni trusler. napaspas ngarud ni cook iti nasurok a 10 segundos.

ala, padasenyo man nga itxt dayta no mano met a segundo wenno minuto a makayayo?

ngem apay a dagitoy nga americano kada briton ti kapapartakan nga agtxt? apay ni pinoy? ne, ket di kad', aya, ti filipinas ti makunkuna a "texting capital of the world" ta ditoy ti yan ti nagadu a selpon ken dagitay adik iti txtng? apay ngarud a saan nga aggapu ditoy ti kapaspasan nga agtxt?

mabalin ngata a nalaingtay' la nga agtxt ngem saantayo a napaspas? wenno saantayo nga ikonsidera kas skill wenno kabaelan ti kinapartak nga agpisel iti keypad ti selpon?

wenno adu dita ti napaspas pay ngem ni cook ken trusler ngata ngem saan laeng a madisdiskubre ti siglatda?

nalabit maysa met daytoy a pagsikatan pay ni pinoy no kua. ta napalalo met ket ti gagemtayo a mailista iti guinnes no kua. addaka a kaaduan a makan a sili, kaatiddogan a naituno a bangus kdpy. di kad' nasaysayaat no adda met rekord ni pinoy a kapaspasan nga agtxt tapno mapatalgedan dayta kinatexting capitaltayo iti sangalubongan.

isu pay.


mannurat.com 11/17/2004

express daniw, padasek man

padasek man ti dumiretsa nga agdaniw ditoy. express. impromptu. bareng mayat. ta adda nakatignayan rikna. di maliklikan. sidir iti konsensiak no diak man la irekord wenno komentuan daytoy a pagteng. panablaagek koma ngem apay a diak daniwan? mas expressive no daniw, kunak man. expressive a pangipeksa, express a dinadaras, quickie mode. kitaek man ti samayna. tingitingek man no kabaelak ti sinoshorttime wenno ala-fastfood a panangikur-it iti rikdaniw...


asukar

Over 100 sugar mill workers in Tuesday’s riot at Hacienda Luisita in Tarlac are facing charges of alleged assault, illegal assembly inciting to sedition, and malicious mischief at the city’s fiscal’s office... xxxx The charges were filed after fighting erupted following a breakdown in negotiations for higher pay and the reinstatement of terminated workers. At least seven people were killed and hundreds injured in the clash at the plantation owned by former president Corazon C. Aquino’s family.
Breaking news, INQ7.net
04:24pm (Mla time) Nov 17, 2004

anian a kinaironia daytoy ta isalbada nga isubli dagiti duyok?
siasino kadi ti nasken nga agikaro iti angaw dagiti putok,
iti darum dagiti immalsem a bennal ken iti pakaasi dagiti asukar?
ania ti katukad ti napugsat nga anges iti pagarian dagiti antutungal?
ania ti kaimudingan ti naibelleng nga innapuy iti encomienda dagiti ampipit,
ania nga ulpit ti nasken a pangisualit kadagiti kumkumpet iti kampit?

ay, adda kadi pateg ti maysa a ninoy a bannuar
no di laeng lima gasut a pisos a nakatapaya iti tallaong dagiti bunar?
ay, adda kadi arte iti arte-arte ti maysa a kris a taklesa
no di laeng kas panagputa iti salonan dagiti ilado a kallaysa?
ay, adda kadi, aya, serbi ti lualo ken rebulto ti maysa a cory a duyaw
no di laeng kas ar-arak iti baki ti balitok dagiti obispo ti lusiaw?

ngem fiesta dagiti salaksak ken uwak, banias ken musang
abunaw ti dara, agkaragilap dagiti partaan, agatibuor ti dagaang
ti sam-it iti daga a kimraang, ti pait iti naasukaran a leddaang
ay, piman dagiti naiwarsi a lasag ken utek ken tulang
ay, wen, piman dagiti nailangalang nga anges ken dallang
ay, dinto man maiwaksi ti panes ti mendiola ken namulandayan
agari ket agari-ari latta ti pasista a buli ken pulbora iti man kaunasan,
kapagayan, kanatengan, kabakiran, kaciudadan, malakaniang
maulit-ulit, maulit-ulit ti pasion ken trahedia, ti pandanggo ken chacha
dagiti nakabotas ken nakakombat, dagiti nakapatig ken nakakamoplads
ay, dinto man maiwagat ti raas ti mannibrong, ti gatel ti kurimaong
ti uttog ti tirong iti tagapulot, bagas, galunggong ken bugguong
ay, dinto man maunas ti panagem ti birkog a tadem ken lidem

ania a dulce kadi ti nasken a maidaton tapnon mapnek ti tig-ab
dagiti dios ken padidios nga encargado iti kalintegan ken karbengan?
ania a sinam-it ti nasken a maisagut tapno mamsek ti siesta
dagiti encomendero ti sinanwayawaya ken propitario ti sinanjusticia?
naasukaran a sao ti kari ti asukar
di mamingga ti pakasaritaan a mawarwar
agud-uddog ti riribuk, dumulduldog ti rungsot
agkaiwara latta dagiti pabaur ken palab-og
nadiruan latta dagiti puraw a bitla, nagtagirosas latta dagiti posas
nakasutana latta iti pirak ken bituen dagiti rapas a balikas
iti
asukarera ti ganggandiong a panagtagibalay
dagiti haciendero ken comprador ti panagturay


ngem dinto met agpatingga dagiti salog, dagiti unas a maimula
dinto met agpatingga a makisacada dagiti ling-et ken lua
daradaranto latta dagiti makemkem a gemgem, dagiti maitag-ay a panabas
ay, dinto mabual ti bantay arayat, dinto makir-in ti pamulinawen nga ayat
addanto latta puso ti pulso, addanto latta rubrob iti barukong
addanto latta ti beggang ti gera, addanto latta ti dangadang iti nakem



mannurat.com 11/16/2004

mannine mode man met

mannine?

sumisine. mammuyat' sine. mammelikula. mahilig nga agbuyat' sine/pelikula.

isu a ti man met mode 'toy panagblagko ita ket "mannine mode" hehe! ta agipanablaagak man met basit maipapan iti sine.

wen, maysa met datao a mahilig nga agbuya iti pelikula. ngem kadagitoy laengen a panawen a medio lumakaddoganen datao. ta idi ubingak, adayo ti pagsinean, manmano a makabuya datao. saan pay met unay nga uso ti tv idi. wenno betamax. wenno vhs koma. ti ketdi malagipko, adda idi no kua umay agpabuya iti sine iti bariomi. agipatakderda iti naaladan a kubong a yan ti telon, ket rinabii nga agipabuyada kadagiti kadaanan a blak-en-wayt a tagalog a pelikula da fernando poe, leopoldo salcedo, jess lapid, kdpy. agsingirda iti manalapin sa kada tiket.

ay, wen, kadaananak a tao, kunayon sa. taga-barbarioak la ngarud, taga-aw-away. sa ket awan pay elektrisidad idi iti ilimi. 1970s idi elementariak (naggredwanak idi 1975), martial law baby la ngarud piman. 1980s idi haiskulak (tersera aniok idi 1983 a pinaltooganda ni ninoy aquino, rugi ti politisasion ti ubing a nakemko kadagidiay a panawen a maka-macoy amin a tattao iti yanmi, idoloda ni leonie perez ken/wenno ni caloy padilla [a timmallikud iti kinatibakna ket nakikumplot iti rehimen ni macoy, hmmm]; estambayak idi 1986 a napatakias ni macoy ken nagpresidenta ni corykong). isu a 70s-80s datao, sika. ngem 90s pay, a, met.

ngem sabali man ti turong ti saritakon... aguray. sine gayam, aya, ti sarsaritaek. 'ton maminsan 'garuden dayta marmarsiallo beybi.

wen, ita la nga uson ti multimedia computer, cd, vcd, dvd nga en-enjoyek metten, a, ti sinsine. kaaduanna ngamin nga iti kompiuter nga agbuybuyaak iti sine. wenno iti vcd player. no dadduma, mapanak met bumuya iti pagsinean no kayatko a ma-feel a talaga ti effects ti pudno a pelikula iti widescreen (dolby sorround sound, thx, etc.) aglalo no dagitay' star wars kada matrix kada lord of the rings a tipo a sine a saysayangmo laeng ti agbuybuya no iti pirated a vcd nga ala iti uneg ti pagsinean a nasipnget ken no kua ket makitam pay dagitay tumakder nga agbuybuya wenno mangngegmo ti panagbaenda! wen, a, ta dimo a mananam ti f/x a nairanta kadagitoy a pelikula, a masagrapmo laeng no buyaem iti widescreen wenno iti original a vcd/dvd no adda bukodmo napintas nga audio/video system wenno theatre system iti balayyo wenno kuartom.

itatta, agarup rinabii nga agbuyaak iti sinen (iti computer). kaduak no kua dagiti ubbingko (da sadiri, sirmata, ken imnas). nupay no kaduak ida ket siempre dagitay animated wenno cartoons ti pagaayatda. ngem mahiligda metten iti action, adventure, war ken uray pay horror (diak ketdi ida pagbuybuyaen kadagitay nadara wenno violent). ti obrak ket agdawnlodak lattan iti internet iti mabuya. ay, bay-amon a tiliwendak (yad-adayom, apo!), ngem saan a maliklikan no adu met pagalaan ken pakaalaan iti movies iti internet ngaminen, sulisog a di masarkedan. ala, ket itattan, adun ti koleksionko iti kadaanan a pelikula, dagitay klasik a blak-en-wayt, dagitay silent movie a circa 1914-1920s (kayatanmi a buybuyaen kadagiti putotko dagiti comedy a silent movie da charlie chaplin ken da laurel and hardy) ken dagitay pelikula idi 1930s, 1940s, 1950s, dagitay kobkoboy wenno spaghetti western ni sergio leone a nagbidbidaan da clint eastwood, charles bronson, lee van cleef kdpy. kasta met dagita klasik a puraw-ken-nangisit ni akira kurusawa a kas iti yojimbo, seven samurai, rashomon ken adu pay. ay, adu pay, a, 1960s, 1970s, 80s, 90s pay nangruna dagitay nagab-abak iti oscars ken dagitay mapilpili a top 100, top 200 a "greatest films" (in-inutak dagitoy a "top films" tapno makompletokto ti koleksionko, hmm).

hmm, pagsaritaantayto pay dagita ken adu pay maipapan iti sinsine kadagiti sumarsaruno a blag... mabalin pay a panablaagentayto ti maipapan met iti pelikula a pinoy--no apay a manmanoak nga agbuya iti sine a pinoy (kasla pagsaysayangak la ngamin iti napateg nga oras no kua, malaksid no dagitay lino brocka wenno ishmael bernal wenno lav diaz a pelikula, a.)

kabayatanna, nayaw-awan metten 'tay talaga nga ibagak koma no apay nagmannine mode dataon!

naammuak ngamin nga ipelikulada gayamen 'tay "da vinci code" a nobela ni dan brown! ket ni kano man tom hanks ti agakem a robert langdon! apuonayen, kustokusto la unay, intelektual-eskolar a nagbalin (kapilitan) nga imbestigador-con-spy a tipo a karakter. versatile nga aktor ni hanks, kabaelanna amin nga akmen (nagustuak man dagiti akemna iti forrest gump, cast away, apollo 13, saving private ryan, sleepless in seattle, you've got mail, etc.) magagaranak man, wen, ta nagustuak dayta a kontrobersial a nobela. talaga met nga unputdownable a makuna ta tallon sa la nga aldaw a binasak, sika, diak ininggaan, numuna ta ebook laeng ket kakaasiak a nagpuypuyat a nangsarsarinip iti palmko!) ngem sumangkapintas met daytay maysa pay, ken equally controversial, 'tay angels and demons a maipapan iti vatvatican, pappapa, il-illuminati, op-opus dei (nupay adu ti di nakapapati ken deus ex machina a nasagangko itoy a nobela) ket amangan no ipelikuladanto met.


mannurat.com 11/15/2004

tulala

isa uling tula, tulang tulalang nakatutulala, bakasakaling di mamutla, di mamula ang tula sa tula.

mapapansin ng mga katotong ilokano't kasanggang mannurat na halaw ito, kung hindi man lubos na salin, sa ilan ko nang tulang iloko. matagal-tagal na rin ang tulang ito. naisipan ko lang iblag dito ngayong ramadan, araw na pista ofisyal sa bansa, walang pasok pero pinapasok at pumasok pa rin kami dito sa ofis dahil sa may dumating na mataas na ofisyal ng congregasyong madreng seynt paul of tsarts. uhummm. kailangang nandirito kaming mga manggagawa ng seynt pul yu imbes na magpista ofisyal sa haybols. naknamputchang buhay. kung kailan holiday saka may pasok. eniwey, oks na rin para makapagbabad na maginternet dine sa ofis at maka-tsibog ng libre mam'ya sa piging na idadaos ng mga madre cacao, bwehehe! (patawarin ako ni seyntpul!)

kaya itong tula. dahil walang maisip na maganda-gandang iblag, ito na lang muna. para dahilan na ring makapagtagalog, este makapag-filipino pala, ulit.


MGA TALA'T TULA NG PAMAMALENGKE'T PANINILIP SA PANAHON NG MGA BAGO'T LUMANG LIGALIG

1. paninilip

ibinubulong ng mga bunso ang mga tamang kasagutan
sa mga nagdurugong katanungan ng kalingkingan kong may sakit.
ngunit hindi ko masilip ang sinasalawalan ng nagkukumahog na umaga.

may tigdas ang mga gatilyo, anong kati ang puwedeng maigamot?
magpapakapon din kaya ako sa mga kumakatawan ng langit?
magkokondom kaya ako tuwing kantutin ko ang aking palad?
anong himig ang puwedeng isabay sa halinghing ng dasal?
anong kulay ang puwedeng itapal sa namumuting mga mata?
anong klase ng kilabot ang iraramay sa kinatatakutan ng hintuturo?
ibinubulong ng mga bunso ang mga tamang kasagutan.
iniuusal ng mga nuno ang mga tamang lunas.
ngunit hindi ko masilip maski salawal ng nagkukumahog na umaga.

nakita ko na ang basahan at ang kutsilyo sa dulo ng hirap.
natagpuan ko na pati ang mga kalansay na nakatago sa noo.
nakita ko na rin ang langit sa pagitan ng mga hita ng nangangarap.
ngunit hindi ko pa masilip ang sinasalawalan ng nagkukumahog na umaga.

lasing na lasing ang mga obispo sa alak ng diyos ng bayabas
kaya siguro nagkalat ang mga sutanang itim at salawal na pula.
ano kaya ang kulay ng punlay ng titi ng nagpapanggap na manunubos?
puti kaya ito, o pula, o baka naman itim, o baka naman rosas?
ibinubulong ng mga bunso ang tamang sagot.

dinuguan ang meryenda ng panganay na sugat,
bulalo ang hapunan ng mga dikong ng pilat.
ngayo'y alam ko na kung saan nagmumula ang mga pulang lapis.
ngayo'y batid ko na ang pinagmumulan ng mga pulang papel.
ngunit hindi ko masilip ang sinasalawalan ng nagkukumahog na umaga.

ano kaya kasi ang itinatago ng talahib, ng bundok, ng balikat, ng gulugod, ng bisig?
kailan kaya ang tag-ulan, kailan maaararo ang tigang na bukid?
kailan maaani ang mga mansanas? kailan gagapasin ang damo sa silid?
kailan mapapahinga ang paang pata sa lakarin at lakaran sa luma't bagong ligalig?
kailan masisiyahan ang palad, ang kamay, sa pangako ng dibdib at bibig?
ibinubulong ng mga bunso ang mga tamang kasagutan
ngunit hindi ko masilip ang sinasalawalan ng nagkukumahog na umaga.


2. pamamalengke

mahal ang mga itinitindang kinabukasan.
magkano na ba ngayon ang isang tumpok na dunong?
hindi matawaran ang mga nagbebenta ng maraming kasaysayan.
isang kasaing na bigas lang ang halaga ng binyag at pangalan.
isang kasubong kanin lang ang inililimos sa libong dalamhati.

nagugutom ang palad sa palad din. naghahabulan
ang mga daga sa masel at sa dibdib. naglilimlim ang kamao
ng baga at sundang. kumakalam ang mga sikmura, nakatalungko
ang mga malay. di mapakali ang uwak saka ang maya, parito
sila't paroon. gutom ang palad sa palad din.

mahal ang mga itinitindang pangarap at bukas.
nalilibugan pa naman ang mga lalamuna't tiyan
at buntis ang mga santang dinadasalan ng kahit tutong.
hindi matawaran ang mga tindera ng maraming kasaysayan.
ni wala na ngang mai-alay na nganga o kaya'y alak
bakasakaling mahabag ang mga naniningil ng buwis.
bakasakaling maawa ang mga pumipigil sa tangis.
bakasakaling masiyahan ang mga guro ng ligalig.

nangalalagas ang mga ngipin at nagrereklamo ang mga puntod.
panahon ng mga bangkay na di matatalibaan ng siga't usok.
naglilimlim ang kamao ng baga at sundang. araw ng pagtikom
ng mga bibig at isip. gabi ng pagtatae at pamamaga ng mga bisig.
nagugutom ang palad sa palad. nagkakanunal ang mga titi,
nangaghihimagsik ang mga bayag kaya walang
natitirang birhen: puki man, kamay o daigdig. naglilimlim
ang kamao ng baga at sundang.

napakamahal ng mga ibinebentang hinaharap.
magkano na rin sa ngayon ang isang bungkos na sentenyal?
puwede bang umutang na maski isang piraso?
hindi namamatawad ang mga tindero ng kasaysayan.
hindi namamatawad ang mga eredero ng kasalukuyan.

nakatungayaw, nakaturo sa langit ang mga uhay sa bukid, ni tulyapis
walang nakasabit: mas masarap marahil mangayuko sa bigat ng hitik.
walang maipanlunas, walang lunas sa lalamuna't bitukang
nagkatrangkaso't nagkasipon. nakikidasal ang lata't gusi ng palabigasan
sa prusisyon ng mga kabaong.
naglilimlim ang kamao ng baga at sundang. gutom
ang kamay sa kamay, ang palad sa palad.

gapos sa rosaryo ang mga kamay at paa ng manunubos.
walang silbi ang mga alay sapagkat sandat pa ang langit.
walang patawad ang mga nagbebenta ng kasaysayan.
napakamahal ang mga tindang kinabukasan.
isang bayong man ang pera'y di makabili ng maiisip.
isang bayong mang pera'y di maipambibili ng pangalan.
ang palengke'y pag-aari ng mga diyos na wala sa kasaysayan.
ang mga tindero't tindera'y nagtatala lamang ng mga bayad at sayad.
ang pamamalengke'y magpakailanmang pangungutang ng kinabukasan.
ang pamamalengke'y magpakailanmang pangongotong ng kasalukuyan.
hindi mamatawad ang mga tindero ng kasaysayan.
hindi mamatawad ang mga eredero ng kasalukuyan.
gutom ang mga kamay sa kamay, ang mga palad sa palad. ngunit
patuloy na maglilimlim ang mga kamao ng baga at sundang.


puwede ko na rin sigurong banggitin dito (walanghiyang ako) na ito nga pala ang tulang nagkamit ng karangalang banggit sa talaang ginto: gawad surian sa tula-gantimpalang collantes ng komisyon sa wikang filipino noong 2002. wala lang.

mannurat.com 11/09/2004

daan a bannawag ken dadduma pay a lagip

tallo a lallaki ken maysa a kari
nasukainak dagitay lebbenko a daan a magmagasin kada pagiwarnak ken no ania la ditan a pappapel. nakitak daytoy kopia ti bannawag, pamaskua a bilang, disiembre 18, 1961 (hmm, manot' tawennan, 43nan?). aynaapo, pirsapirsayen, pirpipirpir piman ta tedtedda ti anay kada bao, sapay malagipko, nabasa daytoy idi ta nasaprian sa ti nagiananna a lakasa naminsan a nagbagyo. ken biktima ti kinaaliwegweg ken kinabangadko iti ubingak pay (idi ubingak a mga tallo agingga lima ti edadko, mahiligak nga agikur-i-kur-it ken agdrowingdrowing iti magmagasin ken diario, obrak idi a paspasurotan dagiti letra ken ladawan kadagiti bannawag nga urnong ni inangko; idi ammokon ti agbasa, awan la ket ukkuagek ken bukitkitek dagiti bannawag ken komkomiks a nakadulin a pakaung-ungtak ken pakabasbasnotak: isu a dagiti nabatbati itan ket kaaduanna pigispigis dagiti bambannawag ken komkomiks ken kaaduanna saan a kompleto ti panidda).

naisangsangayan a bilang ti bannawag daytoy 12/18/61. kas nakaisigudan, no pamaskua a bilang, napuskol (aganay a 136 a panid daytoy 12/18/61) ta adu ti naimaldit a sarita ken salaysay. adu met ti anunsio, siempre, ngem saan a kas iti agdama a bannawag ti mangpappapuskol no kua ket dagitay met nakaad-adu nga anunsio ken kablaaw dagiti taga-hawaii ken taga-abroad ken politikos. naisangsangayan, kunak man, ta iti daytoy nga issue a naipablaak dagiti umuna a tallo a nangabak iti umuna a salip iti sarita ti bannawag (1961): ti "ti narra, ti bagyo, ken ti sagut" ni a. sanchez encarnacion a kapintasan; ti "mago iti kasiitan" ni pelagio a. alcantara a napimpintas; ken ti "sabong" ni fredelito l. lazo a napintas. ammoyo no mano met ti premio a kuarta dagiti nangabak? 200 pisos ti umuna, 150 pisos ti maikadua, ken 100 pisos ti maikatlo! nagbassiten, kunayo ngata, ngem 1961 pay la idi, ni apo dadong macapagal (erpat ni ate glo) ti presidente, mikol sa pay la idi ti sangabote a sarsaparilia. no itattan, baka 20,000 pisosen dayta 200 pisos wenno ad-adu pay!

kangrunaanna, narugian itoy a bilang a naipablaak ti makuna-ti-hurado dagiti nagpili iti mangabak, da propesor santiago alcantara, apo angel c. anden, ken dr. marcelino a. foronda.

iti met manipud-iti-editor a pakauna ti editor ti bannawag, ni daydi apo constante c. casabar, impalgakna nga "aganay a 372 dagiti napasangpetmi a sarita, ngem 72 kadakuada ti naibelleng gapu ta sinalungasingda dagiti pagannurotan." innayonna a "manipud kadagiti 300 a natda, 35 ti sinagat ti BANNAWAG iti umuna a panagbasana. nagtaripnong manen ti kameng ti BANNAWAG idi set. 30 ket kadagiti 35, 20 ti pinilida nga inyawatda iti hunta (ti hurado). adu pay laeng ti nagsangpet iti maudi a lawas, ket kadagitoy, innem ti pinili ti BANNAWAG--iti kasta, 26 amin ti nayawat iti hunta."

makapakigtot man a maammuan ti kaadu ti nakisalip, nakisalsalip idi. agasem dayta 372 nga entry, sa adu pay ti napasangpetda ket amangan no immabot iti 400 pay, rabakem dayta! nagadu gayam a mannurat idi! ken naggaget ken nagreggetda man ta awan bubutnganda a makisalip! no idilig itan, nupay nakaad-adu ti maituytuyang a salip (adda payen iloko a palanca), dina mapataran dayta 300-400 a maawat nga entries. kaaduanna a no adda 15 wenno uray 10 a naawat nga entry, "adu daytan" kunadan. kimmirang man ti makisalsalip wenno maisalsalip itan. bimmassit kadi (ti bilang) wenno simmaduten a naminpinsan wenno kimmapuy pay ketdin dagiti mannurat nga ilokano? idi panawen ti graafil ken etti contests, medio adun sa pay laeng met ta umab-abot pay la iti 60 agingga 50 ti maaw-awat nga entries, itan bumassit a bumassiten. apay ngata? apay ngatan?

hmm, subliantay' daytoy daan a bannawag man...

itoy nga isyu, malaksid kadagiti tallo a winner a sarita, adda pay uppat nga espesial a sarita a naipablaak: ti "tallo a lallaki ken maysa a kari" ni juan s.p. hidalgo, jr.; ti "ballusong ken ballikid (da alocaoc ken calawacaw)" ni david d. campanano; ti "natividad" ni guillermo r. andaya, ti "dagiti kampana" ni f. sionil jose, ken ti "idi isangpet ni manong leon ti asawana" ni manuel e. arguilla. isu a pito amin ti sarita itoy nga isyu. uppat met ti maiserserye a nobela: "jim" ni robert louis stevenson (patarus), "bessang" ni consorcio borje, "gameng ni korikura" ni nemesio e. caravana, ken "dagudog" ni eliseo quirino.

diyo ngata ipagpagarup a nagsursurat met iti bannawag ni apo sionil jose a national artist itan, ania? impablaak pay ti bannawag ti nobelana a "dagiti mangliliput" a no diak agerrado ket isu daytay "the pretenders" a maysa a mangbukel iti lima-a-nobela a rosales saga. diak la ammo no nagsurat iti iloko ni apo jose (amangan no patarus dagiti obrana a naipablaak iti bannawag).

idi isangpet
(kitaen ti dakdakkel nga imahen ditoy ken ditoy)

patarus ni apo casabar ti "idi isangpet ni manong leon ti asawana" ti klasika a sarita iti ingles a "how my brother leon brought home a wife" ni arguilla. klasika pay a sarita iti away, nangruna iti kailokoan daytoy. agingga ita ket adu pay laeng ti mabasbasak a sarita a maipadpadron wenno inspired daytoy a sarita ni arguilla, nangruna la unayen ti lirikal ken impresionistik a panangipintana kadagiti eksena iti bario, iti away, iti kailokoan, ken ni ilokana, kas koma iti "... nabanglo a kas iti agsapa no agsabsabong dagiti papaya... adda sangkaballing a kallid a nagparang iti apagapaman iti akinkanawan a pingpingna..." ngem awan pay laeng makaartap ken ni arguilla iti heniona iti realismo ken local color.

adda sumagmamano a puntos a kayatko nga iblag maipapan iti "idi isangpet ni manong leon ti asawana" ken dadduma pay a sarita ni arguilla (kas iti "midsummer," "heat," "ato," "caps and lowercase," "epilogue to a revolt," "rice," "morning in nagrebcan," "the socialists," "apes and man" ken adu pay) ngem itinto sabali a gundaway. ket no met kayatyo a basaen ti patarus iti iloko ni daydi apo casabar, gumatangkayo iti oktubre 2004 a bilang ti rimat magasin--saan la a ti sarita ti mabasayo, adda pay script ti screenplay ti ababa a pelikula nga inaramid ti maysa a nalaing a direktor, ni apo eduardo j. piano, a napauluan "ti banglo ni maria" a naadaptar iti sarita ni arguilla.


mannurat.com 11/04/2004

nalpasen ti minimini, ni manen apong dorgi, este dyords! nalpaskan, lakay angkuan!

bush
nalpasen ti basingkawel iti kabilegan a nasion iti lubong. ni manen george w. bush ti presidente iti next 4 more years, ay, anian! awan ngarud pagbaliwan, mabalbaliwan, sulasu latta ta sumelasu. tuloy latta ti global war on terrorism, kangrunaanna. agaluad latta dagiti terorista, a, ngarud. ngem apay ngarud ngata a di met la matiliwen ni dorgi, este, dyords beybe, ni osama? ala, ket, nakapangpangas latta ni osama beybe a mangis-isit iti kimmot ni bush! no nakautibo ni bush ni saddam a kasla bao piman, apay a dina masinggapong ni osama?

ay, nalpasen ti eleksion ket nalpas met ni john kerry, nalpas dagitay adu a mangnamnama nga agbaliw ken mabaliwan met koma ti lideraton iti 'merika. impakita ketdi ni kerry ti kinamalalaki ken kinataknengna ta inawatna met a sigud ti pannakaarusna. (nupay iti bukodko a paliiw, kasla s.o.p daytoy iti 'merika, uray pay no makuna a devastating ti defeatmo ket nasakit a talaga ti nakemmo [a kasla kadagitay' politico iti filipinas a no maabak ket ibagada: "kinusitdak!"], nasken nga awatem ti pannakaabakmo, isport lang, better luck next time. dayta ti kultura ti eleksionda iti 'merika ket. which is so noble. manmano nga adda agreklamo [a kas iti bush vs. gore idi 2000] wenno agprotesta a kunana: "sinuitikdak!")

adu man ti makuriro ti panunotna no sapay a kastoy ti resulta ti 2004 eleksion ti 'merika. ta iti laksid ti nagadu a batikos ken agdadata met a kinapalpak ken kinadarasudos ti rehimen a bush nangruna iti kampaniana iti iraq, no apay kano nga overwhelming pay ti panangabak ni bush (nakaala iti nasurok a kagudua ti amin a botos, 51% against iti 48% laeng ni kerry). kas nakuna ti maysa a dismayado a "loser" a mangitantandudo nga ulbod kano ni bush:
Bush lied his way into office and lied his way through his presidency. His reelection campaign was based on derision and disingenuousness; he mischaracterized Kerry and his positions and touted successes that did not exist. And now, it seems, he got away with it. He was not punished for leading the country into a war that was not necessary. He was not booted for having overstated the WMD threat from Iraq. He paid no price for failing to plan adequately for the post-invasion period. Iraq remains his mess. And the United States and the world remains at the mercy of a gang that, no doubt, will feel even more emboldened to pursue their misguided policies.
ket innayonna, smacks of a sore loser a kas kadatao metten, a, ngem agpayso met ketdi, kaka, daytoy a deklarasionna (emphasis, boldface, mine):
The good news: America is a divided nation. Despite the pundit hand-wringing over this fact, it is a positive thing. Nearly-- nearly--half of the electorate rejected Bush's leadership, his agenda, his priorities, his falsehoods. From Eminem to the chairman of Bank of America to 48 Nobel laureates to gangbangers who joined anti-Bush get-out-the-vote efforts in swing states. Nearly half of the voting public concluded that Bush had caused the deaths of over 1100 American GIs and literally countless Iraqis (maybe 100,000) for no compelling reason. Nearly half saw the emperor buck naked and butt ugly. Nearly half said no to his rash actions and dishonest justifications. Nearly half realized that Bush had misrepresented the war in Iraq as a crucial part of the effort against al Qaeda and Islamic jihadism. Nearly half desired better and more honest leadership. Nearly half knew that Bush has led the country astray.
nupay kasta, maysa a so sweet, very sweet victory daytoy para ken ni bush. maysa a balligi a kas man nangugas iti adu a duadua ken babassit ken dadakkel a basol ni bush, maysa a kangrunaan ditoyen ti kasla questionable a panangabakna idi 2000. kunkuna itan ni bush, ta malaksid iti electoral vote a nangitarayanna ken ni kerry iti nasursurok pay ngem ti required a 270 votes tapno mangabak (274 against iti 252 laeng ken ni kerry), nangabak pay iti popular vote, nasurok a tallo a riwriw a botos (59,099,991 kontra iti 55,535,905 ni kerry, iti maudi a datos iti pannakaikurkur-it daytoy a panablaag), kunkunana itan ta napasingkedan: "hah! kunakto pay la idi, i'm a real winner, you know!"

ngamin no kitaen ti rekords idi 2000, naabak ni bush iti popular vote (50,456,002 wenno 47.87% laeng, 50,999,897 wenno 48.38% ken ni gore) ngem nangatiw iti electoral vote (271 konta iti 266 ni gore) sa pay "pinangabak" ti supreme court ta saan nga immannugot ti sc a marecount dagiti kuestionable a botos iti estado ti florida. itattan 2004, nagreturn of da kambak ket nangabak ni bush nga agpadpada iti popular ken electoral votes.

ala, a, ket, agpasidumri latta, a, dagitay anti-bush. ni la ngarud maykel mur piman,iti ladingitna, pinagpanesna diay websitena iti pic ni bush a collage dagiti natay a soldado iti iraq (no awanen a makitayo, iti website ni moore, dayta a collage, indulinko ditoy).

mannurat.com 11/03/2004

eleksion 'diay 'merika

ne, ket kadagitoy nga or-oras, nalpasen ti binnotosan 'diay merika ket madaman ti binnilang. aya, ket, maar-arus metten ni kerry? mangabak sa man met laengen ni bush? hmm, awan sat' nagnaanna wenno epektona dagitay' nakaad-adu a propropaganda kada protprotesta a kontra ken ni bush, kas koma kadaytay pamoso wenno inpamoso nga inaramid ni maykel mur, hehe! saan sa ket nga epektiv? no mangabak manen ni bush, makontento ngatan dagitay saan a makontento ta feelingda ket saan a talaga met a nangabak ni bush idi naglabanda idi 2000 ket nalawag a ni gore ti pudpudno a nangatiw?

ay, ket naragsak latta ngarud, a, ni apo bush ta mangabak sa manen! ket makapungtot latta met dagitay makapungtot piman.

ngem sinnoman ti mangabak a presidente iti 'merika, sulasu met latta no kua, nangruna kadagiti pakaseknan ti filipinas. bush man latta wenno kerry, adda kadi, aya, mabaliwan kadagiti nakapasdeken nga alagaden ken polisia a sursuroten ti 'merika kadagiti kas postkolonial wenno neokolonial a pagilian a kas iti filipinas? isunto latta nga isu. sulasu. the same banana. sumelasu a saba, kaka.

hay, politika, politiks, palitiks, lintik...

ngem kabayatanna, ti maysa a mayat nga spectacle iti kada eleksion iti us ket ti kinaurnos ken kinapaspasna (malaksid iti kontrobersia idi 2000 iti florida da bush ken gore). nagpartak man a maammuan ti nangabak, no ipadpadismo iti taray ken proseso ti eleksion ken bilangan iti filipinas. no ngata met tuladentayo ti wagasda nga agbotos idiay 'merika? maibagay ngata daytoy el-elektoral kaleds iti filipinas palitiks ken kadagiti a pinoy politicos?

awan lat' ammokon. uray pay adda elektoral kaledstayo, mangabakto latta daytay incumbent ngata, wenno no sinno ti manok ti agdama a rehimen nga akinkontrol iti senado wenno kongreso nga isunto met laeng iti akinkontrol kadagiti mapusgan nga elektor no bilang. sulasu sumelasu no kua, kakang.


mannurat.com 11/02/2004

'tay duyog ni mang jim...

nayakaren ditoy ti articulo, apo.