ti tmi filipinas ken ti panagkaykaysa dagiti mannurat nga ilokano/mannurat iti iloko

kadagiti agdamdamag ken dadduma pay a masikoran wenno mariribukan maipapan iti no ania, aya, daytoy tmi filipinas; ania, aya, ti talaga a panggep daytoy a gunglo wenno timpuyog, ania ti gapu a nabuangay daytoy--maysa kadi, aya, daytoy a rebelde a grupo dagiti "ambisioso" wenno sansanuong a mannurat nga ilokano/mamannurat iti iloko? maysa kadi, aya, a "break away group" wenno "splinter group" a simmina iti gumil filipinas? panggepna kadi, aya, a tippuogen ti gumil? panggepna kadi, aya, nga idadanes ti literatura iloko?

masungbatan dagita itan (hopefully, a) babaen daytoy salaysay ni apo john b. buhay, ti agdama a presidente ti tmi filipinas. ni met laeng john ti agdama a presidente ti gumil nueva vizcaya.


PANAGMAYMAYSA DAGITI MANNURAT
ni JOHN B. BUHAY

Addan uppat a gunglo dagiti mannurat nga Ilokano: ti TMI Amerika (rehistradon), ti GUMIL Filipinas (GF), ti TMI Filipinas (rehistradon) ken ti PLUMA (da Apo Rodgerry Rodriguez iti Ilocos Sur). Dimi ammo no adda pay sabali. Ket makunami a daytoyen ti rugi ti panagsantak ti Literatura Ilokana. Iti biangmi, naluktanen dagiti ruangan tapno mataming dagiti nakapuy a benneg ti Literatura Ilokana. Ta no ad-adu ti agtrabaho, nalaglag-an ti bannog. Ania ti trabaho dagitoy a gunglo? Isu ti pannakapasantak ti Literatura Ilokana. Panagkunami, daytoyen ti rugi a lumawa ti pagdakiwas dagiti mannurat tapno pagbibingayanda ti narigat a trabaho--ti pannapasantak ti Literatura Ilokana. Idiay Zurich, Brazil ken Russia, ti kinaadu ti grupo dagiti mannurat ti nangparang-ay ti literaturada iti sangalubongan. Ditoy Pilipinas, iti Literatura Ilokana, agdadamotayo pay laeng no kasano a pagbibingayan ti trabaho.

Ti Prinsipio Ti "Unity In Diversity"

Amintayo ket mamati a ti kaimbagan a wagas tapno nalag-an ti maysa a trabaho ket panagmaymaysa (unity). Ngem ditay' met agmaymaysa? Dayta ti parikut. Gapu ta ditay' ammo dagiti konsepto no "kasano" ti panagmaymaysa. Awantayo pay idiay "no kasano" a pasantaken ti Literatura. Addatayo iti "no kasano" a maawatantayo ti kosepto ti panagmaymaysa.

No ditay' maawatan nga umuna daytoy, uray pay umadu ti grupo dagiti mannurattayo, ditayto maisagpat ti Literatura Ilokana. Ta adda pay laeng dagitay tagidaksenda ti panagadu ti gunglo dagiti mannurat imbes a pagragsakanda!

Maisagpatmo, aya, ti Literatura Ilokana no maymaysaka, met? No maymaysa laeng ti gunglotayo, pagaapaantay' laeng no asino ti agidaulo, agpipinnolitika, agkikinnusit, agsusubang, adu a kapanunotan ti di maaramid. ditay' pay la palubosan a mabukel ti adu a gunglo tapno maaramid "amin" a kapanunotan, total ket Literatura Ilokana met laeng ti pasantakenda?

Masaludsod: Saan kadi a "panagsisina" dayta? Saan! Ta addada met laeng iti sidong ti Literatura Ilokana. Ti rigatna kadagiti dadduma a lallakay iti GUMIL, ipagarupda a kukuada laeng ti Literatura Ilokana. Kukuatay amin, a. Agyamanka ketdi ta adda kaduam a mangpasantak.

Ti dua a konsepto ti panaymaymaysa: Unity in uniformity ken Unity in Diversity. No uniformity, kunatayo, masapul a tamingentayo ti maysa a trabaho babaen ti maymaysa a rikna, kapanunotan, ken wagas. Maiparit ditoy ti panagduduma iti kapanunotan. Sakbay a mataming ti maysa a trabaho, masapul nga agmaymaysada nga umuna. Daytoy ti kadaanan a konsepto ti panagmaymaysa. Pilitenda nga agmaymaysa amin a kapanunotan. Naimbag la unay daytoy, iti kondision, "no maaramid." Ti maikadua, unity in diversity. Isu ti pannakaipalubos a maaramid amin a kapanunotan iti maymaysa a panggep. No dimo kayat ti kapanunotak, suminaka tapno aramidem ti kapanunotam iti isu met laeng a panggep--ti pannakapasantak ti Literatura Ilokana. Isu a "unity" babaen ti "diversity." Saan a panagsisina dayta ta maymaysada iti panggep.

Ti unity in diversity ti ikamkampaniami ditoy. Dikami mamati iti "uniformity." No ti ur-urayentayo ket panagmaymaysa amin a kapanunotan dagiti mannurat iti uneg ti GUMIL, mapaaytayo. Agbannogtayo laeng iti ubbaw. Ta uray dagidi mamasirib idi panawen ti Repormasion, saan a kinabaelan dagidi lider a pinamagmaymaysa dagiti Protestante. Adun ti nangpadas iti "uniformity" kadagiti nasayyasayya a religious groups ket awan ti nagballigi. Isu a nakaad-adu ti sekta-relihion iti uray ania a lugar. Ni Billy Graham, ti dandani rinespeto amin nga Evangelicals idiay Amerika, pinagymaysana amin a lider-ebanghelikal ket binukelda ti maysa a konseho, nagangayanna, nagsisinada met laeng. No dagitoy a religous leaders nga agkarkararag iti inaldaw ket dida naipatungpal ti "uniformity" dagitinto ketdin (agdama a) lider ti GF nga awan mangresrespeto kadakuada?

Gapu iti di panagbalin ti "uniformity" a konsepto ti nagtaudan ti "unity in diversity" iti teolohia. Isu a kinunan dagiti liberal theologians a promotor daytoy a konsepto: "Ala, agturongen ti tunggal maysa iti kayatna a dalan iti maymaysa a panggep: pannakaidaydayaw ti Dios a Namarsua." Ita agsisina dagiti Pentecostal, Protestante, Katoliko, Evangelicals, Unitarians, etc., iti maymaysa a panggep: maidaydayaw ti Dios. Adda panagmaymaysa iti panagsisinada. 'Tay agbarsak ti dakes.

Iti Kaso Ti GUMIL Filipinas

Ti unity in uniformity ti ipappapilit dagiti panatiko iti GUMIL. Saan a mabalin ti "uniformity" iti kaso dagiti mannurat nga Ilokano. Dikamin mamati a maaramid pay ti panagtutunos ti kapanunotan dagiti mannurat a politiko ti GUMIL. Uray pay adda agtakder a respetado ken awan mulitna a panglakayen tapno isu ti mangibaet, agkaawatandanto laeng iti ngiwat, saan iti puso ken rikna. Wen, ta saanen a "kapanunotan" ti isyu no di ket "personalan." Lider ken adigi ida ti GUMIL ngem kaarigda dagiti garampang a babbai nga agaapa iti kalkalsada. Ket dikami met nakalisi, apo. Manipud napilikami a presidente ti TMI Filipinas, tallo a text messages ti naawatmi a dagitoy ti tonoda: "dimi ipalubos a marippuog ti GUMIL!" Adda pay nayonna a pangta ti maikatlo: "aglusuloskan sakbay a kedngannaka ti pakasaritaan." Santa maria a babassit! Ania a klase ti mannurat nga Ilokano dagitoy? Agririnnippuogtayo? Agiinnibus? Imbes ketdi nga agbasatayo kadagiti pilosopia no kasano a marisut ti saan a panagkikinnaawatan? Saan, ta kuna ti maikatlo: "Dayta ti rigatna kenka a managbasa! Agpambarka kadagiti nabasam!" Umaynakami kana ipapidut kadagiti tattaona. Nagbasaak ta isapsapulak ti solusion dagiti parikut ti di panagkikinnaawatan iti GUMIL, dakes? Ala, agdenggegtayo ngarud kadagiti mannurat a managpungtot ken di agbasbasa. Apay no aglusuloskami a presidente ti TMI Filipinas, awan kadi ti sumukat? No ikalida 'toy sansanuong a biagmi, ania ti maganabda? Dakkel a pisikal a civil war iti grupo dagiti mannurat! Pulos nga awan ammo dagitoy iti pilosopia wenno konsepto ti "panagmaymaysa." No kayatmo ti panagmaymaysa, dimo ipapilit ti kayatmo, dumngegka. Panagririnnespeto, bigbigem ti konsepto ti freedom of opinions. No nagdumakay' iti kapanunotan, dika gumura. Dagiti saan nga agbasbasa, ken akikid ti pampanunotna a mannurat ti igges iti kagimongantayo a mannurat.

Ti Konsepto Ti TMI Filipinas

Idi pay la 1997 a naawatan ken pinatimi ti konsepto ti "unity in diversity" iti panagmaymaysa. Ket idi met 1998 a pinanggepmi ti mangbukel iti maysa a grupo dagiti mannurat iti IIuko. Grupo koma ti literary critics a buklen dagiti medio moderno ti estilona nga agsurat iti daniw ken sarita gapu ta nakitami a literary criticism ti natay a paset ti Literatura Ilokana. Ngem saan a natuloy ta mangrugikami idi nga agpamilia. Idi la 2003 a nakaangeskami bassit, ket nagpapilikami a presidente ti GNV. Ket nangrugikami nga agurnong iti adalan: Adda naurnongmi. Ket rinugianmi ti
binulan a seminar. Ngem idi inkuyogmi ida iti GF Kombension 2005, nakitada ti napaspasamak a panagtabbaaw ken panagaapa dagiti panglakayen ti GF. Dayta ti biddutmi, dimi koma ida inkuykuyog. Kasta met laeng ti kapadasanmi idi adda inkuyogmi idi GF Kombension (2000?) iti Santa, Ilocos Sur. Panagaapa ken saan a panagtutunos ti naadalda a dimmar-ay. No apay ketdi a mairana pay no adda maikuyogmi nga agdadamo a mannurat? Ekspektarenda la unay a "mararaem" dagiti mabasbasada a mannurat iti Bannawag. Ania itan ti kunkunada? Kasta gayam dagiti "mararaem a mannurat." Nairamankami dita. Dimi idan maawis iti seminar ti GNV. Ti kasasaadmi idi, mangtarakenkami iti adalan iti literatura, dadaelen dagiti dakes a paspasamak iti GF kombension.

Nagpanunotkami iti nauneg: yantangay mamatikami met iti unity in diversity, apay a di padasen? Insardengmi ti paseminar ti GNV. Pannakabukel ti baro a gunglo ti inkampaniami ditoy Vizcaya. Ngem awanen ti mayat a maawismi. Agkurangkami iti tao nga aginteresado. Aglalo ta dagitay adda bassit ammoda iti poetic experimentation ti sapsapulenmi. Nalagipmi ni Lawrence Martin idiay Isabela, maysa nga adalanmi iti literatura idi '90s. Medio mayat dagiti wirdo a daniwna. Kinontakmi. Ngem idi simmungbat, adda kano met buklenda a baro a gunglo idiay Isabela. Inawisnakami iti mitingda. Ti petision kontra resulta ti GF Eleksion 2005 ti isyu, kunniber iti pondo ti GF, etc. Ta kayat idi ni Apo Peter La Julian a malawagan dagiti kunniber iti GF. Ngem kinunami, makimaymaysakami kadakayo iti maysa a kondision: "diyon ituloy dagita a petpetision ta diak mamati nga adda ibungana a naimbag. No maabak dagiti maidarum, mangriribukdanto met a kasla iti maar-aramid iti gobierno." Ta saan a mangbukel iti grupo a kontra-GUMIL ti adda iti panunotmi no di ket "independent" tapno maexercise ti unity in diversity a konseptomi. Adu a panaginnadal sakbay a nagmaymaysakami: independent ti mabukel a gunglo, isu ti TMI Filipinas a kabinnulig ti TMI Amerika nga idauluan da Apo Terry Tugade, Prof. A.S. Agcaoili, Lorenzo Tabin, etc. Ta kuna kadakami ni Apo Tugade: "John, ikampaniayo ti panagbibinnuligtayo a mannurat." Ket inkampaniami. Ngem nakudrep ti pampanunot dagiti "dadduma" a lallakay iti GUMIL. Dida kayat ti makibinnulig! Marpuog kano ti GUMIL. Kasano a marpuog ket amin a kameng ti TMI Filipinas ket dida met immikkat iti GUMIL? Awan kadagiti opisial ti TMI ti immikkat iti GUMIL. Saan a ti GUMIL ti kagurami no di ket dagiti awan disiplinana a lider ti GF. Agasem, atapenda a rippuogenmi ti GUMIL? No 'toy numo ket dayta ti panggepna apay ta mangbukelkam' pay iti sabali a gunglo? Agatendarak laengen, a, kadagiti miting ti GF, yantangay siak ti GNV President, ta riribukek ti miting--agdiskursoak met, agkusitak met, agpolitikaak met, agtabbaawak iti mikropono, ipapilitko met ti kapanunotak, agkikinnabilkami a lider, agingga nga awanen mangrespeto iti GUMIL. Nalpas. Agsakripisio kadi daytoy numo iti adu a panawen ken gastos iti rehistro ti TMI Filipinas ken agurnong iti kamkameng no adda nalaklaka a pangperdi iti GUMIL? Ngarud, kakabsatko a panatiko iti GUMIL, ulitenmi: saan a ti GUMIL ti kagurami--"kabinnulig" ti tratomi iti GUMIL. Isardengtayon a pagsasaritaan ti pinnolitika iti GUMIL. Bay-antayon no saan nga akuen dagiti makipolpolitika iti GUMIL dagiti basolda ta adda Dios a mangdusanto amin kadatayo. Rehistradon ti TMI Amerika, ken ti TMI Filipinas. Saanen a maibabawi dagitoy. Awanen ti sabali a solusion ti panagmaymaysatayo no di ti ikamkampaniami: unity in diversity. Yantangay uppaten ti gunglotayo a mannurat-Iluko, agmaymaysatayo koma iti maymaysa a panggep: ti pannakapasantak ti agsusugel a Literatura IIokana. No kayat dagiti lider ti GF nga ad-adu ti maitulongda iti panagsantak ti Literatura Ilokana, aglaingda kadagiti programada. Baliwanda dagiti ug-ugalida tapno adda mangrespeto kadakuada. Iti kasta, umatendar dagiti chapter presidents ket mangngeg dagiti babassit a timekda. Kasta laeng, mga pards! Agbiag ti TMI Amerika! Agbiag ti GUMIL! Agbiag ti TMI Filipinas! Agbiag ti PLUMA! Agbiag ti LITERATURA ILOKANA!