didigra pay, didigra latta

nakaam-ames daytoy kalamidad a napasamak iti indian ocean, nagginggined iti nakapigpigsa iti datar ti taaw a nangparnuay kadagiti tsunami a nangdarup kadagiti coastal areas ti adu a pagilian iti asia, iti lawlaw ti indian ocean. iti pannakaibablag daytoy ita, addan 26,000 a bilang dagiti natay (update [03jan05]: dimmanonen iti nasurok a 155,000 dagiti nabilang a napasag!). manaynayonan a manaynayonan dayta a bilang iti di bumurong a rinibu pay ta rinibribu pay dagiti mapukpukaw nga inakup ken inrareb ken inwallages ken inlemmes dagiti simmalpa a nagdadakkel a dalluyon.

apo metten. kalkalpas met la dagiti bukodtayo a kalamidad ken didigra ditoy filipinas. nakarkaro met ti namay-an ti nakaparsuaan kadagiti kakabsattayo nga asiano. saan ketdi a makuna a bales ti nakaparsuaan daytoy ginggined, delubio wenno tsunami. a kas kunkunatayo iti napasamak a laylayus iti pagiliantayo a pabasolentayo ti pannakapugipog dagiti bakir ken bantaytayo. natural a talaga a disaster. sinno koma't pabasolen no agginggined ken agdelubio? yamanentay' laengen ta saan a nairaman ti filipinas nupay nalawlawtayo iti baybay kada taaw. kas man nakataltalged ti filipinas a naisalakan iti napasamak a delubio iti indian ocean ta adda dagiti pingir a daga ti indonesia (sumatra) ken thailand (bandana't phuket) a nagsaripda iti idadarup met koma dagiti dalluyon kadagiti playa ti filipinas nangruna iti paset ti mindanao ken palawan. ta adayo ti naabot ti aringgenggen ti ginggined iti tukot ti taaw--nakadanon pay dagiti nadamsak a dalluyon sadiay africa, iti somalia.

saan ketdi latta a natalged ti filipinas ken dadduma pay a nasion iti asia a saan ita a naapektaran ti delubio iti indian ocean. addatayo, nairaman ti filipinas, iti kunkuna dagiti sientista a "barikes ti apuy" iti taaw pacifico. addaantayo iti bukod a philippine trench a makunkuna. kasla cordillera daytoy dagiti bulkan iti uneg ti taaw ken kasla naablatan nga uleg a rippi iti uneg ti daga. isu a ditay' la ammo, kas iti di mapakpakadaan a ginggined iti sang-at, kasta met laeng ti aringgenggen iti tukot ti taaw, paggammuan la ta addaytan. bareng, a, no tarimanendan dagiti warning systems ti tsunami tapno mapakadaan no bilang adda tapno makapagbakwit dagiti adda iti asideg ti baybay no kua sakbay ti isasabuag dagiti mangalun-on a dalluyon.

malagipko la ket ngarud ti nobela ni gayyem joel, ti "aligagaw iti law-ang" a madama a maiserserye iti bannawag. adda met kasla tsunami a napagteng iti nobela gapu iti panagbaliw ti magnetic forces ti lubong sadiay. saan ngata, gayyem jbm, nga adda met a talagan sumungsungad nga aligagaw iti law-ang nga isu a napasamak ti delubio iti indian ocean? alaket, itay la nabiit ket adda kano bandus a natnag idiay jakarta, indonesia. sa ket itay laeng manen nabiit, naipadamag nga adda kano dakkel nga asteroid a mapagam-amkan a mangdungpar iti lubong inton 2029! "asteroid 2004 mn4" ti naganna. apan kano a 1,300 kadapan ti kaatiddogna, namak payen no agpayso a makilinnipong iti lubong!

aho, kaam-amak, gayyem, makapaaligagaw a talaga! sapay ta ficcion la koman daytoy asteroid 2004 mn4! (update [29dec04]: pagpiaanna, iti kaudian a panagamiris ti nasa [28dec04], nayalud-od ti karkulo a petsa ti impact ti nasao nga asteroid iti abril 13, 2053 ket kimmapsut ti torino scale ti mn4 iti 1 laengen [sigisgud ket dimmanon pay iti torino scale 4]. ngem di ammo kadagiti masungad nga al-aldaw ken tawtawen, a, ta agbaliwbaliw met ti turong wenno orbitna ti asteroid.)