agnerudatay' man met, a

maysa kadagiti paboritok a ganggannaet a mannaniw ni chilean a pablo neruda (1904-1973) (aktuali parbo a nagan laeng ti "pablo neruda" ta neftalí ricardo reyes basoalto ti pudpudno ken kompleto a naganna; binaliwanna ti naganna ta saan idi a kayat ni tatangna nga agbalin a "mannaniw laeng" ni neftali). kinapudnona, kaaduanna a latino wenno espaniol dagiti paboritok a mannaniw ken mannurat a kas koma kada neruda, federico garcia lorca, jorge luis borges, gabriela mistral, gabriel garcia marquez. magustuanak unay ti lirikal, ti mahikal, ti surreal, ti mistikal a putputaren ken panagputputar dagitoy a gifted a tattao iti literatura. ken ni neruda, a maysa a napeklan a marxista ken maysa pay ketdi a sertipikado a komunista, daydayawek unay ti heniona iti panagdandaniw a mapagbinggasna a dua kas maymaysa ken/wenno maymaysa kas dua ti pakarikutan ti dadduma iti "pure art" ken "mass/social art." saan koma a problema daytoy wenno pakasidodonan ti siasino man a mannurat no kas ken ni neruda iti panangaramat ken panangipakat. agsipud ta marxista/komunista ket politikal nga aktibista (maysa pay ketdi a senador idi iti chile), agtaltallugod ni neruda kadagiti teoria ken praxis ti class struggle ken iti base/superstructure nga ideolohia ti marxismo. kasta met, maysa a kultural nga aktibista ket epektibo a maus-usarna ti artena iti pagayatan ken panagayat dagiti proletario. ngem kangrunaanna ketdi, no man agputar ni neruda iti daniw a nadaripespes iti lua ni ayat, agputar met iti daniw a daradara ken bumarbaringkuas ken lumablaban. ayat met latta ketdi dagitoy a dua. ayat ken panagayat a maymaysa iti isip ken riknada. ta saan met a monopolio ti siasinoman wenno aniaman ti ayat iti bukodna a panangipapan ken pangipanan. kaano man, saan a bagahe ti ayat iti pada a tao wenno sangkataw-an iti ayat iti bukod a bagi . kaano man, saan a bagahe ti ayat iti ayat, ti ay-ayaten iti ay-ayaten, ti panagayat iti panagayat.

padasek man ngarud nga ipatarus iti iloko 'tay maysa kadagiti kasisikatan a daniwna iti ayat. daytoy ti maika-20 a daniw iti koleksion a veinte poemas de amor y una canción desesperada a nasuratna idi agtawen laeng iti 20. [nota: pinagbalinko a kasla kapatpatang ti persona ti daniw ti ay-ayatenna (addressee), imbes nga iti orihinal a maikatlo a persona a punto-de-bista. diak magustuan ngamin ti pagbalinanna no ti "her" agbalin laengen nga "isuna" wenno "kenkuana" wenno "-na" iti iloko ta kas man umadayo wenno mayadayo unay; no apay met nga awan ti iluko ti gender a "his" wenno "her" ngamin.] adtoy ngaruden ti daniw (saanak pay a kontento itoy a patarus, insambot laeng; saanak a mapnek kas pagarigan iti "nabuong," ania ngata no "naburak" wenno "narpi"?):

Ita a rabii makaputarak kadagiti kalilidayan a binnatog.

Ita a rabii makaputarak kadagiti kalilidayan a binnatog.

Isuratko, kas pagarigan: "Nabuong ti rabii
ket iti adayo agkutkutimermer dagiti asul a bituen."

Agkankanta ti angin-rabii nga agwerwerret iti langit.

Ita a rabii makaputarak kadagiti kalilidayan a binnatog.
Ay-ayatenka, ket no dadduma ay-ayatennak met.

Kadagiti rabii a kas itoy baludnaka dagiti takiagko.
Ag-agkanka manen ken manen iti salinong awan patinggana a langit.

Ay-ayatennak, no dadduma ay-ayatenka met.
Kasano koma a ti uray sino dina ayaten dagiti dadakkel naglinaay a matam.

Ita a rabii makaputarak kadagiti kalilidayan a binnatog.
Tapnon panunoten nga awankan iti ikutko. Tapnon riknaen a napukawkan kaniak.

Tapnon imdengan ti naglawa a rabii, nga ad-addan a nakalawlawa gaput' kaawanmo.
Ket ti berso agtinnag iti kararua a kas iti linnaw iti karuotan.

Ania kadit' makagapu a ti ayatko dinaka mabukodan.
Nabuong ti rabii ket awanka ditoy dennak.

Isu daytoy ti amin. Iti adayo adda agkankanta. Iti adayo.
Saan a mapnek 'toy kararuak a napukawnaka.

Sapsapulennaka 'toy imatangko a kas man umay kenka.
Birbirokennaka 'toy pusok, ket awanka ditoy arpadko.

Ti isu met la a rabii a mangpappapudaw iti isu met la a kaykayo.
Data, iti daydi a panawen, ket saanen a kas iti sigud.

Saankan nga ay-ayaten, pudno dayta, ngem anian ti panangayatko kenka.
Padpadasen ti timekko a sapulen ti angin a mangapiras iti panagdengngegmo.

Iti sabali. Ikutannakan ti sabali. A kas kadagiti agekko idi.
Ti timekmo. Ti nasilnag a bagim. Ti awan inggana a matam.

Saankan nga ay-ayaten, pudno dayta, ngem nalabit ay-ayatenka.
Ababa ti ayat, naunday ti manglipat.

Ta kadagiti rabii a kas itoy baludnaka dagiti takiagko,
saan a mapnek ti kararuak a napukawnaka.

Uray pay no daytoyen ti maudi a saem nga impaaymo a sagabaek,
ken dagitoy dagiti maudin a berso a suratek para kenka.


kabayatanna, adtoy met ti maysa pay a patarus, iti sabali a daniw ken panagdandaniw ni neruda, sabali nga ayat daytoy:

Ti Pagrebbengan ti Mannaniw

Iti siasinoman a di dumdumngeg iti baybay ita
a bigat ti Biernes, iti siasinoman nga adda iti uneg
ti balay, opisina, pabrika wenno babai,
wenno kalsada wenno pagminasan wenno namaga a bartolina:
kenkuana nga umasidegak, ket awan tagtagari
luktak ti ridaw ti pagbaludan,
ket maysa nga awan patinggana nga ungor ti mangngeg
garadugod ti gurruod a mamagsilpo
iti dagsen ti planeta ken burek ti dalluyon,
agalsa dagiti agpappaparaw a karayan ti baybay,
agtigerger dagiti bituen iti petalona
ket ti baybay agpitik, sumina, agpatuloy.

Gapuna, kas panagtallugod iti gasatko,
rebbengna a naynay nga imdengak ken al-aluadak
ti unnoy ti baybay iti nakemko,
rebbengna a riknaek ti saplit ti natangken a danum
ket urnongek daytoy iti tasa nga awan inggana,
tapnon iti kasta, sadino man a yan ti nakabalud,
sadino man a pakatutuokanna iti dusa ti panagreregreg,
makaumayak a kaduak ti agdakdakiwas a dalluyon,
makastrekak kadagiti tawa,
ket ti siasinoman a makangngeg kaniak ket tumangad
ken agsaludsod: Kasano a makapanak iti baybay?
Ket awan tagari a yawatko kadakuada
ti arasaas ti babassit nga allon,
ti panagbettak dagiti burek iti kadaratan,
ti anasaas ti asin nga is-isuna a suminsina,
ti dapuen nga iriag ti billit iti aplaya.

Ket babaen kaniak, ti wayawaya ken ti baybay
ket sumungbat iti puso nga adda iti kasipngetan.

(ket wen, belated daytoy a kasla pannakiselebrarko iti sentenario ti pannakaipasngay ni neruda, a narambakan iti sangalubongan itay hulio 12.)

ala, ket no masangokto pay, padasekto manen nga ipanablaag ditoy ti dadduma a patarusko a neruda. in-inutak man daytay "veinte poemas" ken "maysa a cancion" bareng makompletok a maipatarus amin, tapno, lo, and behold! addanto metten kunaek a book translationkon, mwehehehe!