palanca futuristic fiction

pay man ta pumadas datao a mangiposte iti paliiw-literatura ngarud...

nakadidillaw man nga ita a tawen, 2004, awan ti napili dagiti hurado a nangabak iti kategoria a futuristic fiction iti filipino (tagalog) ti palanca awards. sigurado nga adu ti entry iti daytoy a kategoria a kas met iti kaadu ti entries iti dadduma pay a kategoria a kas koma iti sarita (iti laengen sarita nga english, immabot kano iti 97 ti entries; sumangkaadu la ketdi met iti filipino ta immabot iti 906 entries amin iti 21 a kategoria; iti laengen iluko division, nasurok sa a 20 ti naawat a sarita).

ngem apay ngata nga awan ti nagustuan dagiti hurado a pangabaken? (dayta ti maysa a mayat iti palanca ta no awan ti talaga a maikari a mangabak, no awan kapkapnekan dagiti hurado a mangabak kadagiti naisalip gapu iti nagkaadu a makagapu, dida a talaga mangpili wenno mangpilit iti mapangabak! wenno no maika-2 wenno maika-3 a puesto laeng ti nasken a maikkan iti gunggona isu la dayta ti talaga a maited; saan a kas iti dadduma a pasalip nga ikkanda lattan iti prizenan 'tay maysa nga entry uray no saan koma a maikari wenno agbalin kas makuna a prizewinner wenno awarded a sinurat.)

ne, ket apay ngata ngarud nga ita a tawen, awan pinangabakda iti future fiction a filipino?

ibingayko man laeng ti nanumo a paliiwko, kas nakabasa iti kaaduannan kadagiti winners a sarita iti daytoy a kategoria (wen, nabasakon ta napanko impaseroks ti kopia ti dadduma a winning stories iti opisina ti palanca ket inugmokak ida a binasbasa ken inad-adal ta apalak la unay ngamin man ti makaaramid met koma iti isalipko ket arapaapko man la koma ti managbak met!). nasdaawak kadagiti dadduma a nangabak ta bin-ig met a post-modernist ti sinarsarita ken linawlawatda nga idea kada tema kada teoria. adu pay ti agtinnag a purely science fiction a kaaduanna ket apocalyptic ken post-apocalyptic wenno uray eschatological a scenarios iti nakas-ang ken nadagem a paspasamak kalpasan kano ti gubgubat wenno dakes a bunga ti moderno a teknolohia ken siensia (kas koma iti "Bagong Developments sa Pagbuo ng Mito ng Lungsod" ni Ricardo Fernando III). adda pay maysa a saan sa met a masakbayan ti settingna, aglalo 'tay maysa a sarita maipapan iti tallo a babbai a naganak iti ikan, pusa ken bukel (mula)--nagtinnag a mestiso a post-modern con fantasy con folkloric 'diay sarita ("Apokalipsis" ni Alvin Yapan)! daytay met maysa ket kasla cinematic nga ala-David Lynch ken Terry Gilliam a surreal ken indie a tipo ta maipapan kano iti pamilia a mangmangan iti daga ("Ang Pamilyang Kumakain ng Lupa" ni Khavn de la Cruz)! saan met ngarud a nailawlawag no apay a daga ti kankanenda (adda adobo a daga, sarciado a daga, caldereta a daga, igado a daga)! adda pay daytay sarita maipapan iti agina a nanggantsilio iti nakadakdakkel/nakalawlawa a doily ("Mr. Doily" ni Jimmuel Naval) a nangsallukob pay kanon iti init!

dagitoy ken dadduma pay (kas koma ti "Nostalgia" ni Alvin Yapan ken ti "Project: Eyod" ni Edgar Samar) awan met unay nakaikalkalakamikamanna iti realistiko a panagbiag wenno biag ni Pinoy wenno ti Filipinas iti masakbayan a panawen. uray pay ngata no 50 wenno 100 a tawtawen ti madanonen manipud ita, saanto pay laeng a pantastiko wenno ultramoderno ti kasasaad ti biag ken panagbiag iti lubong, nangruna iti Filipinas.

(incidentally, da Alvin Yapan ken Khavn (Khan idi ti naganna) de la Cruz ket agpada a naka-batchko iti UP National Writers Workshop idiay Baguio City idi 1996)

no ad-adalen kasla manmano laeng ti nakatungpal ngamin iti pagannurotan ti palanca iti suraten iti daytoy a kategoria: "should present a scenario of the future Filipino and the country." ket atapko a ditoy a nagpanunot ken nagbatay dagiti hurado ita a tawen iti deserving a maikkan iti pammadayaw. nalabit awan ti nakatungpal iti annuroten. nalabit met nakakapsut a talaga dagiti entry. ngem no ibasar kadagiti immun-unan a napangabak a sarita, kasla as-asideg ti atap nga awan ti pinilida ita a tawen ta ti man la ngatan adda a sinursuratda dagiti nakisalip.

uray ni Jose Y. Dalisay, adda reklamona maipapan iti daytoy a kategoria. iti kolumna a Penman iti Philippine STAR, 09/06/2004 nga isyu, kastoy ti imbagana:

Meaning no disrespect toward the winners and judges present and past of the futuristic fiction category, I share the opinion of many other old hands that, after several years of trial and reformulation, the category still sticks out like a sore thumb and should probably be replaced with something clearer or more useful, like fantasy and science fiction, which seems to be have been the original (and certainly well-meant) intention of the organizers, anyway.

The Palanca rules state that "In the futuristic fiction category, an entry must consist of at least 10 but not more 25 typewritten pages and should present a scenario of the future Filipino and the country." The objective is obviously to encourage creative speculation – think Jules Verne and space travel, and of whoever anticipated the Internet and its impact on human society – and to challenge not just the fancy but also the analytical powers and the grandness of vision of the writer.

Maybe I just haven’t read enough of the winners in this category (certainly not this year’s), but I’m still looking for a piece that will hit me right between the eyes and leave upon my brow the unmistakable impress of great literature.

As I’ve said before, I’m not against science fiction – I grew up on Edgar Rice Burroughs’ Barsoomian series, and was enthralled by 2001: A Space Odyssey; I thought Blade Runner and the Planet of the Apes and Aliens series (the first couple of them, anyway) were very well done. But it takes more than a few gizmos and a touch of dystopia to create a convincing and compelling view of the future, especially the Filipino future as opposed to the American future or the Chinese future. Writers often evade this by creating a post-apocalyptic world where the concept of "nation" doesn’t mean a thing anymore – and perhaps that’s possible, but where’s the Filipino-ness then in the concerns or at least the sensibility of the piece? Is anything set in the future futuristic? Isn’t the past still our best window on the future? Tell me something new about the future that I haven’t heard or read about these past 30 years.

nupay kasta, iti dagup dagiti nabasakon a nangabak iti palanca futuristic fiction (at least iti filipino category), adda met dagiti kunaek a talaga a nangtratar iti naited tema wenno annuroten. maysa ditoy 'tay sarita maipapan iti pamilia a nagmula iti paria a natiliw ken naipreso ('tay "Ampalaya" ni Reuel Molina Aguila). wen man, ta iti daydiay a panawen, maipariten ti agmula iti paria ken dadduma pay a mula a ti patente wenno rightsnan ket kukua wenno lisensiadon dagiti ganggannaet a multi-companies ket saanen a mabalin nga aramaten ti sabali. kasla koma iti agdama a bawal wenno ilegal ti agmula iti marihuana. realistic daydiay ket posible a mapagteng ta mapaspasamak itan ken iti naglabas ti nakaro a biopiracy.

kabayatanna, maysa a kunaek a klasika a sampol ti puturistiko a sarita ket daydiay sarita a "The Apollo Centennial" ni Gregorio Brillantes, a maipapan iti sentenario ti pannakadanon dagiti astronoto
nga amarikano iti bulan. puturistiko ket nakaay-ayat a sarita ta ti pay ketdin lengguahe iti dayta a panawen ket "tagilocan"--naglaok a tagalog ken ilocano kano!

mayat met nga eksampol pay dagitay sarita ni Roland Tolentino (kangrunaan ti "Robotics 349" ken ti "Philippines 20000, Ltd."). nupay post-modernista met dagitoy, saan ketdi nga agdadata nga angst wenno siksikolohikal a pakarikutan wenno alienasion a naisetting la iti masakbayan. situated a talaga iti future ken iti realistiko a siensia ken teknolohia ken nakapilpilipino a talaga ti setupna. nupay kasta adda laeng tatakda nga Orwellian wenno Randian (Ayn Rand) a kasla pagpagteng iti "1984" ken "Anthem" wenno kadagiti eksena iti obra da Philip K. Dick ken Asimov.

ala, ket makuna ken mapaliiwko la dagitoy... ditay pay ammo met iti iloko literature. manmano pay dagiti puturistiko nga obra iti iloko. no di man awan pay. urayentayo man ketdi dagiti maisalip iti atila 2004-2005 bareng adda makapudno.